Choroby odkleszczowe

BORELIOZA

BORELIOZA

Borelioza (zwana także chorobą z Lyme) to choroba zakaźna wywoływana przez przenoszone przez kleszcze bakterie należące do krętków: Borrelia burgdorferii. W Europie opisano kilka patogennych dla człowieka szczepów: Borrelia burgdorferii sensu stricto, Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia spielmanii oraz Borrelia valaisiana. Tak więc w Europie diagnostyka mikrobiologiczna musi uwzględniać różnorodność czynnika zakaźnego.

Bakterie Borrelia burgdorferii – odkryte w 1982 roku przez W. Burgdorfera mogą występować w kilku postaciach – jako krętki, a także w formach przetrwalnikowych (m.in. cysty). Krętki są bardzo ruchliwe, natomiast formy przetrwalnikowe nieruchome, za to są oporne na niektóre antybiotyki niszczące krętki. Borrelia może przenikać do komórek ludzkich (makrofagów, limfocytów, fibroblastów) i tam przeżyć. Niektóre odmiany boreliozy wywołują dolegliwości stawowe, inne neurologiczne. Istnieją też bakterie powodujące zmiany skórne.

OBJAWY BORELIOZY

Początkowo zakażenie rozwija się w skórze i często jest widoczne jako pojawiający się około 1-3 tygodni po ugryzieniu rumień, który może migrować w skórze, samoistnie zanikać, bywa także, że nie pojawia się wcale (u około 25% zakażonych). Typowa zmiana początkowo ma formę plamy i szybko powiększa się wykazując centralne przejaśnienie. O pewnym rozpoznaniu można mówić, gdy zmiana ulega powiększeniu w ciągu kilku dni i przekroczy średnicę 5 cm (celowe jest zaznaczenie granic długopisem i kontrola po 1-2 dniach bez stosowania antybiotyku). Postacie nietypowe nie wykazują centralnego przejaśnienia, posiadają nieregularny kształt lub cechy krwotoczne, ale jeżeli wykazują tendencję do powiększania średnicy (ponad 5 cm) należy je traktować jako rumień wędrujący. Ujawnienie się rumienia w czasie krótszym od 2 dni po ukłuciu przez kleszcza oraz średnicy mniejszej od 5 cm przemawia przeciw rozpoznaniu (efekt drzazgi).

W pierwszej fazie choroby mogą się też pojawić objawy grypopodobne. W późniejszej fazie objawy są często niespecyficzne i trudne do jednoznacznego zdiagnozowania – może pojawiać się drętwienie i ból kończyn, porażenie nerwów twarzowych, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

LECZENIE BORELIOZY

Decyzja o rozpoznaniu i leczeniu boreliozy powinna być podejmowana wyłącznie przez lekarza w oparciu o obraz kliniczny z uwzględnieniem wyników badań dodatkowych. Terapia trwająca przynajmniej 21 dni opiera się na antybiotykoterapii, która w zależności od postaci klinicznej choroby i tolerancji przez pacjenta, obejmuje przede wszystkim: doksycyklinę, amoksycylinę, cefuroksym, ceftriakson lub cefotaksym. Brak jest podstaw naukowych do stosowania wielomiesięcznej antybiotykoterapii lub wielokrotnego powtarzania kuracji.

Źródło: „Diagnostyka i leczenie Boreliozy z Lyme” zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych

BADANIE I TESTY NA BORELIOZĘ

Rozpoznanie każdej postaci klinicznych boreliozy z Lyme wymaga dwuetapowego protokołu diagnostycznego:
1. W pierwszym etapie należy wykazać obecność swoistych przeciwciał IgM lub IgG (w zależności od postaci klinicznej) metodą immunoenzymatyczną.
2. W drugim etapie u chorych z wynikami dodatnimi lub wątpliwymi należy wykonać oznaczenia techniką Western-blot (tzw. test potwierdzenia)

Przeciwciała klasy IgM mogą być wykrywane już w 2 tygodniu choroby, ale u większości chorych ich obecność ujawnia się kilka tygodni później. U chorych w stadium wczesnym w przypadku dodatniego wyniku test immunoenzymatycznego i ujemnego Western-blot należy rozważyć powtórzenie tego ostatniego po upływie 2-4 tygodni. Późne stadium boreliozy charakteryzuje zwykle obecność przeciwciał w klasie IgG.

Przyczyną fałszywie dodatnich wyników badań serologicznych mogą być zakażenia Herpesvirideae (zwłaszcza EBV) lub innymi krętkami oraz choroby autoimmunologiczne.
Dodatni wynik badania serologicznego bez klinicznych objawów typowych dla boreliozy z Lyme nie upoważnia do rozpoznania choroby i jej leczenia.

Metody serologiczne nie pozwalają na jednoznaczne potwierdzenie bądź wykluczenie zakażenia. Odpowiedź immunologiczna na poszczególne antygeny krętka kształtuje się w zależności od zaawansowania klinicznego choroby. Pozytywny wynik testów serologicznych nie w każdym przypadku wskazuje na aktywny proces chorobowy. 
Możliwe jest np. wykrycie przeciwciał pochodzących z przebytej infekcji Borrelia burgdorferi. Poza tym może dojść do wystąpienia reakcji krzyżowych powodowanych przez zakażenia np. krętkami kiły, gorączki pierwotnej czy leptospirami.
Z kolei negatywny wynik testu potwierdzenia nie może wykluczyć infekcji Borrelia burgdorferii – zwłaszcza w jej wczesnej fazie możliwe jest, że przeciwciała nie są jeszcze obecne w ilości umożliwiającej wykrycie, natomiast w przypadkach przewlekłego zakażenia Borrelia burgdorferii krętki (antygeny krętkowe) stają się mało dostępne dla komórek immunokompetentnych i nie dochodzi do produkcji specyficznych przeciwciał.

Techniki biologii molekularnej pozwalają na jednoznaczną identyfikację czynnika zakaźnego w każdej fazie choroby, a możliwie najszybsze rozpoczęcie właściwej antybiotykoterapii jest warunkiem niedopuszczenia do rozwinięcia się przewlekłej boreliozy.

Niepokoją Cię dolegliwości – zgłoś się do nas!